معرفی کتاب «والیان بلخ»
«والیان بلخ در نخستین سده پس از بازستانی استقلال افغانستان (1298 ـ 1398/ 1919 ـ 2019)»، اثر پژوهشی‌ صالح‌محمّد خلیق، دانشمند، شاعر و نویسندۀ معاصر افغانستان، در 190 صفحه به قطع رقعی با برگ‌آرایی توسط سیدعلی موسوی و طراحی روی جلد توسط محمدصمیم صورت‌گر، در پاییز سال 1398 هجری خورشیدی از سوی استانداری بلخ با شمارگان یک‌هزار در کابل به چاپ رسیده است. 
این اثر دربرگیرنده تاریخ صد سال اخیر بلخ و معرفی حدود 70 تن از والیان بلخ، رئیسان تنظیمیه شمال، آمران زون شمال، فرما‌ندهان گروه‌ عملیّاتی شمال و رهبران شمال در درازای این یک سده است، به گونه‌ای که پیش از معرفی والیانِ هر دوره تاریخی، درباره روی‌دادهای مهم بلخ در همان برهه زمانی روشنی انداخته شده و معرفی هر والی دربرگیرنده زندگینامه، تصویر و نیز مهم‌ترین کارنامه‌هایش برای بلخ است. در نگارش این اثر از 250 منبع استفاده شده است.
در این اثر خاطرنشان شده است که والیان از سال 1298 تا 1344 به نام نایب‌الحکومه، سپس تا سال 1365 به نام والی و در سال‌های 1365 و 1366 به نام رئیس کمیته اجرائیه شورای نمایند‌گان مردم ولایت یاد می‌شدند و پس از آن تا کنون دوباره به نام والی یاد شده اند و به همین‌گونه در دوره‌های شاهی در شرایطی خاص برای سامان‌بخشی بهتر کارهای ولایت‌ها کسانی به عنوان رئیس تنظیمیه از پایتخت به ولایت مربوط فرستاده می‌شدند که در این میان چند رئیس تنظیمیه برای ولایت‌های شمالی نیز از کابل به بلخ، مرکز ولایت‌های شمالی کشور، فرستاده شده اند که جایگاهی بالاتر از والی داشتند. این رئیسان تنظیمیه شمال تا تعیین والی بلخ همزمان به عنوان والی بلخ کار می‌کردند‌ و در حضور والی بلخ نیز از مرکز بلخ رهبری ولایت‌های شمالی کشور را به دوش داشتند. ‌در دورۀ حاکمیت حزب دموکراتیک خلق افغانستان، از سال 1359 تا 1366 به ترتیب، شش تن به نام آمر زون شمال ایفای وظیفه کردند که قلمرو مسؤولیت شان را پنج ولایت شمالی: بلخ، جوزجان، سمنگان، سر پل و فاریاب با مرکزیت مزار شریف تشکیل می‌داد. پس از آن در همین دوره از سال 1366 تا 1370 اداره فرماندهی عملیاتی شمال به وجود آمد و در دوره حاکمیت دولت اسلامی ساختار رهبری صفحات شمال شکل گرفت. در دوره حاکمیت امارت اسلامی طالبان از سال 1377 تا 1379 تمام والی‌های بلخ همزمان رئیسان تنظیمیه زون شمال برای پنج ولایت: بلخ، جوزجان، سمنگان، سر پل و فاریاب بودند.