"شیاطین" (که به نام‌های دیگری همچون "شیطان‌ها" یا "جنایتکاران" نیز ترجمه شده است) یکی از آثار مهم و برجسته‌ی فیودور داستایفسکی است که در سال 1872 منتشر شد. این رمان یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین آثار داستایفسکی است و به‌طور عمده به مسائل اجتماعی، فلسفی و سیاسی پرداخته و بازتاب‌دهنده وضعیت روسیه در دوران تحولات اجتماعی و سیاسی قرن نوزدهم است.
موضوع و داستان: رمان "شیاطین" داستان گروهی از شخصیت‌های افراطی و انقلابی را روایت می‌کند که در روسیه تزاری در جست‌وجوی تغییرات رادیکال در جامعه هستند. این افراد که خود را برای مبارزه با نظام سلطنتی و کلیسای ارتدوکس آماده کرده‌اند، به‌طور گسترده‌ای تحت تأثیر ایده‌های فلاسفه و نظریه‌پردازان آن دوران مانند شوپنهاور، نیچه و مارکس قرار دارند.
شخصیت‌های اصلی:
استاونگین: یکی از شخصیت‌های اصلی که با دیدگاه‌های انقلابی خود، گروهی از افراد را به سمت اقدامات خشونت‌آمیز و خرابکارانه رهبری می‌کند.
نیکولای ورشینین: شخصیتی پیچیده که در پی رهایی از جهل و سرکوب جامعه است و با تردیدهای فلسفی خود مواجه می‌شود.
پروکوفیچ: یکی از شخصیت‌های دیگر که در داستان به‌عنوان نمادی از شیاطین درونی و برهم‌زنندگان نظام موجود مطرح می‌شود.
ویژگی‌ها و تاثیرات کتاب:
انتقاد از ایدئولوژی‌های رادیکال: داستایفسکی در این اثر به‌طور صریح به نقد ایدئولوژی‌های انقلابی و فلسفه‌های رادیکالی می‌پردازد که بر جوامع مختلف آن دوران تأثیر گذاشته‌اند. او باور داشت که افراط‌گرایی و از بین بردن ساختارهای موجود جامعه، می‌تواند به فاجعه‌ای برای مردم منجر شود.
تفکر فلسفی و روان‌شناسی: مانند دیگر آثار داستایفسکی، "شیاطین" پر از بحث‌های فلسفی عمیق و تجزیه و تحلیل‌های روان‌شناختی است. داستایفسکی در این رمان به‌طور خاص به موضوعاتی چون آزادی اراده، حقیقت، و مسوولیت فردی پرداخته است.
تصویر واقعی از انسان‌ها و جامعه: داستایفسکی در "شیاطین" توانسته است پیچیدگی‌های درونی انسان‌ها را به نمایش بگذارد و احساسات و افکار آن‌ها را در میان بحران‌ها و فشارهای اجتماعی نشان دهد.
نتیجه‌گیری: "شیاطین" کتابی است که علاوه بر جذابیت داستانی، به مسائل اجتماعی، فلسفی و سیاسی عمیق پرداخته و به‌طور کامل نشان‌دهنده بحران‌های فکری و معنوی انسان‌ها در مواجهه با ایده‌های رادیکال و انقلابی است. این اثر یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های رمان روان‌شناختی و اجتماعی داستایفسکی به شمار می‌آید و به درک بهتر تحولات جامعه روسیه در قرن نوزدهم کمک می‌کند.