ویشنو – سه گانه مقدس

ویشنو یکی از مهم‌ترین خدایان در آیین هندو و یکی از سه خدای اصلی در تریمورتی (سه‌گانه مقدس) است که شامل برهما (آفریننده)، ویشنو (نگه‌دارنده) و شیوا (ویرانگر) می‌شود. در سنت‌های هندوئی، ویشنو به عنوان خدای حفاظت، نگهداری و تعادل در جهان شناخته می‌شود و وظیفه دارد کیهان را از آشوب، بی‌نظمی و نیروهای شیطانی حفظ کند. او به عنوان منبع خیرخواهی، عشق، رحمت و آرامش پرستش می‌شود و در باورهای ویشنوپرستی (یکی از شاخه‌های اصلی هندوئیسم) نقش برجسته‌ای دارد.

ویشنو در متون مقدس هندویی، به ویژه در وداها، پورانه‌ها و مهاباراتا، به شکل‌های مختلفی توصیف شده است. او معمولاً با پوستی متمایل به آبی و چهار دست به تصویر کشیده می‌شود که در هر یک از دست‌هایش یکی از چهار شیء نمادین خود را نگه می‌دارد: شنکه (صدف دریایی که نماد صدای خلقت و اوم است)، چاکرا (دیسک گرد که نماد عدالت و قدرت الهی اوست)، گادا (گرزی که نماد قدرت و حفاظت است) و پادما (نیلوفر آبی که نماد خلوص و حقیقت است). او اغلب بر روی مار آدی‌ششا (مار چند سر جاودانه‌ای که جهان را بر پشت خود نگه می‌دارد) در اقیانوس کیهانی دراز کشیده است، که نشان‌دهنده طبیعت بی‌زمان و ازلی اوست. همسر او، لاکشمی، الهه‌ی ثروت، فراوانی و خوشبختی، همراه اوست و نشان می‌دهد که سعادت و نگه‌داری جهان در هماهنگی با یکدیگرند.

یکی از ویژگی‌های مهم ویشنو، ظهور او در قالب اوتارها (تجسدهای الهی) برای نجات دنیا از هرج‌ومرج و ظلم است. طبق باورهای هندو، او تا کنون در ده اوتار مختلف به زمین آمده است که این ده اوتار با نام "دش‌آوتار" شناخته می‌شوند. این تجسدها شامل متسیا (ماهی)، کورما (لاک‌پشت)، واراحا (گراز)، نرسیمها (موجودی نیمه‌شیر، نیمه‌انسان)، وامانا (کوتوله‌ای مقدس)، پاراشوراما (جنگجوی قدرتمند)، راما (شاهزاده‌ی عادل و قهرمان رامایانا)، کریشنا (خدای عشق، خرد و سیاست)، بودا (در برخی باورها، برای راهنمایی بشر به سوی روشنگری) و در نهایت کالکی (که هنوز ظهور نکرده است و گفته می‌شود در پایان عصر حاضر خواهد آمد تا ظلم و تاریکی را نابود کند). از میان این اوتارها، راما و کریشنا از محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین تجسدهای ویشنو هستند.

علاوه بر متون دینی، ویشنو در سنت‌های مختلف هندویی به عنوان نیرویی کیهانی که در پس هر چیز نهفته است، شناخته می‌شود. در مکتب ویشنوپرستی، او خدای برتر است و همه چیز از او نشأت می‌گیرد و به او بازمی‌گردد. برخی از مکاتب هندوئیسم مانند ادویتا ودانته (Advaita Vedanta) و دوئیته ودانته (Dvaita Vedanta) تفاسیر متفاوتی از رابطه‌ی بین ویشنو و جهان ارائه داده‌اند، اما در تمام این تفاسیر او به عنوان نیرویی الهی که نقش اصلی در تنظیم و محافظت از کیهان دارد، مورد احترام است.

در ادبیات، هنر و معابد هندویی، ویشنو جایگاهی ویژه دارد. معابد باشکوهی در هند و سایر نقاط جنوب آسیا به او و اوتارهایش اختصاص داده شده است، و پیروان او (که بیشتر در سنت‌های ویشنوپرستی قرار دارند) آیین‌هایی مانند پرستش روزانه، سرودهای مقدس (مانتراها)، و جشن‌های بزرگی همچون دیوالی (که با او و همسرش لاکشمی مرتبط است) را برگزار می‌کنند.

ویشنو نه تنها در سنت‌های دینی بلکه در فرهنگ و تفکر هندویی به عنوان نیروی نظم‌دهنده جهان مطرح است. او نماد جاودانگی، حقیقت و تعادل است و در طول قرن‌ها، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به او عشق ورزیده‌اند و از آموزه‌هایش در زندگی پیروی کرده‌اند.

بنگاه انتشاراتی فراز

فراز، آیینه‌دار فرهنگ و هنر

برای ارسال مقالات و آثار علمی خود با هدف انتشار در نشریات فراز، خواهشمندیم با آدرس‌های زیر تماس بگیرید.

با ما به تماس شوید:

www.faraaaz.com

www.faraaz.no

support@faraaz.no

امیدواریم که از خواندن این مطلب  لذت و بهره کافی را برده باشید. خوشحال می‌شویم نظرات و پشنهادات خود را در مورد مطلب فوق در بخش دیدگاه‌ها با ما به‌اشتراک بگذارید.