فلم شکسپیر عاشق Shakespeare in Love (1998)

فیلم شکسپیر عاشق (Shakespeare in Love) اثری‌ست که در سال ۱۹۹۸ میلادی توسط جان مدن کارگردانی شده و به‌عنوان یکی از نمونه‌های برجستهٔ ترکیب خیال و واقعیت در عرصهٔ سینمای تاریخی، جایگاهی ماندگار در ذهن مخاطبان و منتقدان به‌جا گذاشته است. این فیلم نه‌تنها تلاشی برای بازسازی زندگی ویلیام شکسپیر، شاعر و نمایشنامه‌نویس بزرگ عصر الیزابت است، بلکه با بهره‌گیری از تخیل هنرمندانه، داستانی عاشقانه، پیچیده، هوشمندانه و عمیق را روایت می‌کند که مرز میان تاریخ و تخیل را در هم می‌شکند و به تماشاگر اجازه می‌دهد تا در دل دوران درخشان تئاتر انگلستان، عشق، الهام و هنر را از منظر تازه‌ای تجربه کند.

شکسپیر عاشق داستان جوانی ویلیام شکسپیر را بازگو می‌کند؛ نویسنده‌ای بااستعداد ولی درگیر بحران خلاقیت، که در جستجوی الهامی برای نوشتن نمایشنامهٔ جدید خود، با زنی جوان، زیبا، باهوش و سرکش به‌نام ویولا دی لِسِپس آشنا می‌شود. ویولا، که از کودکی شیفتهٔ تئاتر بوده ولی به‌سبب محدودیت‌های اجتماعی و جنسیتی زمانه‌اش اجازهٔ حضور روی صحنه را ندارد، خود را در لباس مردانه پنهان کرده و با نام مستعار «توماس کنت» وارد دنیای نمایش می‌شود تا در نمایش شکسپیر بازی کند. اما این آشنایی به سرعت به عشقی عمیق، پرشور و رازآلود تبدیل می‌شود که نه‌تنها زندگی هر دوی آنان را دگرگون می‌سازد، بلکه الهام‌بخش یکی از بزرگ‌ترین آثار شکسپیر، یعنی رومئو و ژولیت می‌گردد.

فیلم در فضای لندنِ اواخر قرن شانزدهم می‌گذرد؛ دوره‌ای پرتنش و پرشور که در آن تئاتر، ادبیات و هنر در حال شکوفایی است، ولی همزمان با سانسور، تعصبات مذهبی و ساختار طبقاتی نیز دست و پنجه نرم می‌کند. در چنین فضایی، تئاتر تنها پناهگاهی برای تخیل، عشق و اعتراض است و نویسنده‌ها، بازیگران و کارگردان‌ها با شور و خطر، هنر را نفس می‌کشند. در این میان، رابطهٔ شکسپیر و ویولا نه‌فقط عشقی انسانی بلکه پیوندی اسطوره‌ای‌ست میان زبان و احساس، فرم و شور، واقعیت و رویا. عشقی که با تلخی، فراق و ازخودگذشتگی آمیخته است و در نهایت به خلق اثری جاودانه ختم می‌شود؛ درست همان‌گونه که خود فیلم، ماحصل پیوندی میان روایت کلاسیک و آفرینش سینمایی‌ست.

فیلم با زبانی شیوا، پر از ارجاع‌های درونی به آثار شکسپیر، شوخی‌های ادبی، ظرافت‌های تاریخی و بازی‌های کلامی، نه‌تنها عاشقانه‌ای دل‌انگیز است، بلکه نامه‌ای عاشقانه به تئاتر، ادبیات و فرآیند آفرینش هنری محسوب می‌شود. شکسپیر در این فیلم، برخلاف تصویر غالب از او به‌عنوان نابغه‌ای منزوی و غرق در تأملات فلسفی، جوانی پرشور، بامزه، حسود، شکننده و عاشق نشان داده می‌شود که همچون دیگر انسان‌ها درگیر تمنای عشق و رنج خلاقیت است. ویولا نیز، برخلاف نقش‌های خاموش و تبعیض‌زده‌ای که برای زنان در تاریخ نمایش در نظر گرفته شده، به شخصیتی پویا، جسور و تأثیرگذار بدل می‌گردد که الهام‌بخش و حتی شریک واقعی در خلق اثر می‌شود.

از نظر بازیگری، فیلم اجرایی درخشان دارد. جوزف فاینز در نقش ویلیام شکسپیر و گوئینت پالترو در نقش ویولا، با درک عمیق از ظرافت‌های درونی شخصیت‌ها، عاشقانه‌ای صادقانه و فراموش‌نشدنی را خلق می‌کنند. گوئینت پالترو برای ایفای این نقش برندهٔ جایزهٔ اسکار بهترین بازیگر زن شد، و فیلم نیز در مجموع هفت جایزهٔ اسکار از جمله بهترین فیلم، بهترین فیلمنامهٔ اورجینال و بهترین طراحی لباس را به‌خود اختصاص داد. این موفقیت نه‌تنها حاصل کارگردانی هوشمندانه و بازی‌های قوی، بلکه نتیجهٔ فیلمنامه‌ای بی‌نظیر از تام استاپارد و مارک نورمن است؛ فیلمنامه‌ای که همزمان پر از ارجاع، شوخ‌طبعی و تأمل است، ولی در عین حال از سادگی و صمیمیت لازم برای تأثیرگذاری عاطفی برخوردار است.

موسیقی متن فیلم، ساختهٔ استفان واربک، با ملایمت و حس شاعرانه‌اش بر تجربهٔ تماشای فیلم می‌افزاید و به فضاهای عاشقانه، غم‌انگیز، و دراماتیک فیلم روح می‌بخشد. طراحی صحنه و لباس نیز بازسازی دقیقی از دوران الیزابت ارائه می‌دهد، اما با چنان لطافت و هنری انجام می‌گیرد که هرگز به دام بازسازی صرف تاریخی نمی‌افتد، بلکه در خدمت روح داستان و تئاتر باقی می‌ماند. فیلم، در نهایت، نه‌فقط داستانی دربارهٔ شکسپیر یا تئاتر، بلکه تفسیری عاشقانه و شاعرانه دربارهٔ سرچشمه‌های الهام و قدرت ماندگار هنر است؛ پیامی که در دل آن، عشق، از خودگذشتگی، و خیال نقشی تعیین‌کننده دارند.

پایان فیلم، که با آغاز نمایش رومئو و ژولیت همراه است، هم‌زمان تلخ و باشکوه است. ویولا که به اجبار به ازدواج و زندگی در دنیای نو برده می‌شود، از شکسپیر جدا می‌گردد؛ اما شکسپیر، با قدرت تخیل و نیروی عشق، او را در نمایشنامه‌ای جاودانه می‌سازد و از دل واقعیت، اثری خلق می‌کند که نه‌تنها زنده‌گی خود بلکه عمیق‌ترین احساسات انسانی را بازتاب می‌دهد. در واپسین لحظات، همان‌گونه که ویولا به دوردست می‌رود، شکسپیر در ذهن خویش آغاز نمایشنامهٔ بعدی را تصور می‌کند؛ اثری که نامش دوازدهمین شب خواهد بود. این پایان، نه‌تنها پایانی برای داستانی عاشقانه، بلکه آغازی برای افسانه‌ای ادبی است که قرن‌ها بعد نیز الهام‌بخش خواهد بود.

ــ

۱. جملهٔ معروف فیلم: "I will have poetry in my life. And adventure. And love. Love above all."

۲. سال انتشار: ۱۹۹۸

۳. ژانر: درام تاریخی، عاشقانه، کمدی

۴. مدت زمان: ۱۲۳ دقیقه

از ابراز محبت و نظرات خوب شما بسیار سپاسگزاریم!

حضور شما در صفحه ادبی (فراز) به ما انگیزه می‌دهد تا با اشتیاق بیشتری در مسیر رشد و حمایت از ادبیات گام برداریم.

برای حمایت مستمر از فعالیت‌های ادبی فراز، خواهشمندیم صفحه ما را دنبال کنید و به وب‌سایت رسمی‌مان به آدرس www.faraaaz.com

(http://www.faraaaz.com)

مراجعه کنید تا از آخرین اخبار و خدمات بنگاه انتشاراتی فراز مطلع شوید.

با احترام

بنگاه انتشاراتی فراز