تصوف چیست؟

تصوف، این راهِ رازآلود و ژرف، گوهرِ نابی است که در دلِ تاریخِ روحانیِ بشر می‌درخشد. تصوف، نه یک نظامِ خشکِ فلسفی، نه یک آیینِ محدودِ مذهبی، بلکه جریانی است زنده و پویا که از اعماقِ دلِ آدمی سرچشمه می‌گیرد و او را به سوی حقیقتِ ازلی رهنمون می‌شود. تصوف، راهِ عشق است، راهِ سیر و سلوک، راهِ گسستن از تعلقاتِ دنیوی و پیوستن به عالمِ معنا.

تصوف، از یک سو، گریز از ظاهر و غوطه‌خوردن در باطن است. صوفی، در جست‌وجوی حقیقتی است که ورای الفاظ و اشکال نهفته است. او به دنبالِ کشفِ ذاتِ الهی است که در پسِ پرده‌های جهانِ محسوس پنهان شده است. از این منظر، تصوف، هنرِ دیدنِ نادیدنی‌هاست، هنرِ شنیدنِ نجواهای خاموشِ دل. صوفی، با چشمِ دل می‌بیند و با گوشِ جان می‌شنود. او در هر ذره، نشانه‌ای از جمالِ حق را می‌جوید و در هر لحظه، تجلی‌ای از حضورِ او را درک می‌کند.

از سوی دیگر، تصوف، راهِ فنا و بقاست. صوفی، در این مسیر، از خویشتنِ خویش می‌گذرد تا به بقای در حق برسد. این فنا، نه نابودی، بلکه رسیدن به حقیقتی است که ورای فردیتِ محدودِ آدمی قرار دارد. صوفی، در این سفرِ روحانی، از خودیِ خود می‌رهد و در دریای بیکرانِ وجودِ الهی غرق می‌شود. این غرق‌شدن، نه تنها نابودی نیست، بلکه تولدی دوباره است، تولدی در عالمِ معنا و وصل.

تصوف، همچنین، راهِ عشقِ بی‌قید و شرط است. عشقی که نه به ظاهر می‌نگرد، نه به نام و ننگ. عشقی که ازلی است و ابدی، عشقی که از دلِ آدمی به سوی معشوقِ حقیقی جاری می‌شود. صوفی، در این راه، عشق را نه یک احساسِ زودگذر، بلکه یک حالتِ وجودی می‌داند. عشق، برای صوفی، همان نفسِ کشیدن است، همان بودن است. او در عشق، خود را می‌یابد و در عشق، خود را از دست می‌دهد.

تصوف، از نگاهی دیگر، راهِ آزادی است. آزادی از قید و بندهای دنیوی، آزادی از تعلقاتِ مادی، آزادی از خواسته‌ها و ترس‌ها. صوفی، در این راه، به مقامی می‌رسد که هیچ چیز نمی‌تواند او را به بند بکشد. او، چونان پرنده‌ای است که در آسمانِ بی‌کرانِ وجود پرواز می‌کند، بی‌آنکه به زمینی وابسته باشد. این آزادی، نه یک آزادیِ ظاهری، بلکه یک آزادیِ درونی است، آزادیِ روح از زندانِ نفس.

تصوف، همچنین، راهِ سادگی و بی‌آلایشی است. صوفی، در این مسیر، از تجملاتِ دنیوی می‌گذرد و به سادگیِ وجود روی می‌آورد. او می‌داند که حقیقت، در سادگی نهفته است، در بی‌آلایشیِ دل. صوفی، در این راه، از هر چه پیچیدگی و تکلف است، دوری می‌جوید و به سوی سادگیِ باطنی حرکت می‌کند. او می‌داند که تنها در سادگی است که می‌توان به حقیقتِ وجود دست یافت.

تصوف، از زاویه‌ای دیگر، راهِ اتحاد است. اتحاد با همه‌ی موجودات، اتحاد با کلِ هستی. صوفی، در این راه، خود را جدا از دیگران نمی‌بیند، بلکه خود را بخشی از کلِ هستی می‌داند. او می‌داند که همه‌چیز، از یک سرچشمه‌ی واحد جاری شده است و همه‌چیز، به سوی یک مقصدِ واحد در حرکت است. صوفی، در این اتحاد، مرزهای ظاهری را درمی‌نوردد و به وحدتِ وجود دست می‌یابد.

تصوف، در نهایت، راهِ وصال است. وصال با معشوقِ ازلی، وصال با حقیقتی که ورای زمان و مکان قرار دارد. صوفی، در این راه، به جایی می‌رسد که همه‌ی دوگانگی‌ها از میان می‌رود و تنها یگانگی باقی می‌ماند. او در این وصال، به آرامشی دست می‌یابد که هیچ چیز نمی‌تواند آن را بر هم زند. این وصال، نه یک وصالِ ظاهری، بلکه یک وصالِ باطنی است، وصالی که در عمقِ دل رخ می‌دهد.

تصوف، این راهِ بی‌پایان، همچون رودی است که از دلِ تاریخ جاری شده و هر کس را که تشنه‌ی حقیقت باشد، به سوی دریای بیکرانِ وجود هدایت می‌کند. تصوف، نه یک آموزه‌ی خشک، بلکه یک تجربه‌ی زنده است، تجربه‌ای که تنها با دل می‌توان آن را درک کرد. تصوف، ندایِ دل است، ندایی که از اعماقِ وجود برمی‌خیزد و آدمی را به سوی خانه‌ی حقیقی‌اش فرا می‌خواند.

ناشران فراز

فراز، آیینه‌دار فرهنگ و هنر

برای ارسال مقالات و آثار علمی خود با هدف انتشار در نشریات فراز، خواهشمندیم با آدرس‌های زیر تماس بگیرید.

با ما به تماس شوید:

www.faraaaz.com

www.faraaz.no

support@faraaz.no

امیدواریم که از خواندن این مطلب  لذت و بهره کافی را برده باشید. خوشحال می‌شویم نظرات و پشنهادات خود را در مورد مطلب فوق در بخش دیدگاه‌ها با ما به‌اشتراک بگذارید.