تحوت – خدای دانش
- Baset Orfani
- Mar 11
- 3 min read
تحوت (Thoth) یکی از مهم‌ترین و اسرارآمیزترین خدایان مصر باستان است که نقش گسترده‌ای در اسطوره‌ها، باورهای دینی، علوم و فلسفه‌ی مصریان ایفا می‌کرد. او معمولاً به شکل مردی با سر لک‌لک یا ایبیس (نوعی پرنده‌ی مقدس) یا گاهی به صورت بابون (میمون مقدس) تصویر می‌شد. تحوت به‌عنوان خدای خرد، نوشتن، جادو، علم، زمان و ماه شناخته می‌شد و در بسیاری از متون باستانی از او به‌عنوان نگهبان دانش و حافظ توازن کیهانی (ماعت) یاد شده است.
او خدای خط هیروگلیف و نوشتن بود و مصریان معتقد بودند که او مبدع زبان، خط، و اعداد است. به همین دلیل، کاتبان و نویسندگان مصری او را می‌پرستیدند و در بسیاری از آثار هنری، تحوت را در حال نوشتن روی لوح یا پاپیروس نشان داده‌اند. او همچنین داور نهایی در قضاوت ارواح پس از مرگ بود و در مراسم سنجش روح در دنیای پس از مرگ، وظیفه داشت نتیجه‌ی توزین قلب را ثبت کند. مصریان باور داشتند که هنگام سنجش روح، قلب فرد در ترازویی در برابر پرِ ماعت (الهه‌ی حقیقت و نظم) قرار می‌گیرد و تحوت به‌عنوان منشی خدایان، این رویداد را ثبت می‌کند تا درباره‌ی سرنوشت روح تصمیم‌گیری شود.
تحوت در بسیاری از اسطوره‌های مصر نقش کلیدی داشت. در اسطوره‌ی معروف اوزیریس و ست، او کسی بود که به ایزیس کمک کرد و دانش جادویی خود را برای احیای اوزیریس به کار برد. همچنین در اسطوره‌های مرتبط با رع (خدای خورشید)، تحوت را به‌عنوان همراه رع در سفر شبانه‌اش از میان دنیای زیرین می‌شناختند. گفته می‌شد که او هر شب به رع کمک می‌کند تا بر شیاطین و موجودات تاریکی غلبه کند و دوباره در سپیده‌دم به دنیا بازگردد.
او علاوه بر خرد و نوشتن، خدای ریاضیات، هندسه، نجوم و پزشکی نیز محسوب می‌شد. بسیاری از کشفیات علمی و جادویی در مصر باستان به تحوت نسبت داده شده‌اند و گفته می‌شد که دانش سری و کیهانی را در کتاب‌هایی پنهان کرده که تنها شایستگان می‌توانند به آن‌ها دست یابند. بعدها، این باورها به اسطوره‌های مرتبط با کتاب تحوت گسترش یافت، که گفته می‌شد کتابی حاوی دانش مطلق است و کسی که آن را بخواند، قادر به انجام معجزات و درک اسرار جهان خواهد شد.
برخی از فیلسوفان و نویسندگان یونانی، از جمله هرودوت و افلاطون، تحوت را با هرمس تریسمجیستوس (هرمس سه‌بار بزرگ)، خدای خرد و کیمیاگری یونانی، مرتبط دانسته‌اند. همین موضوع باعث شد که در دوره‌های بعد، تحوت به‌عنوان بنیان‌گذار حکمت هرمسی و جادوی کیمیاگری در فرهنگ‌های یونانی و اسلامی شناخته شود.
معبد اصلی تحوت در هرموپولیس (شهر هرمس) قرار داشت، که یکی از مهم‌ترین مراکز دینی و فرهنگی مصر بود. در این شهر، تحوت به‌عنوان خدای خالق نیز مورد پرستش قرار می‌گرفت، زیرا مصریان معتقد بودند که او با قدرت کلمات و نوشتار، جهان را از طریق گفتار الهی خلق کرده است.
تحوت همچنین در نقش میانجی میان خدایان ظاهر می‌شد. او را به‌عنوان خدایی دانا، منصف و بی‌طرف می‌شناختند که اختلافات بین خدایان را حل‌وفصل می‌کرد و همواره در پی برقراری تعادل بود. به همین دلیل، او نماد تعادل، منطق و خرد جهانی محسوب می‌شد و در تمام مناسک مذهبی، تصمیم‌گیری‌های حکومتی و امور علمی، الهام‌بخش کاهنان، دانشمندان و حاکمان مصری بود.
با گذشت قرن‌ها، تحوت همچنان جایگاه خود را به‌عنوان نماد دانش مخفی، جادو، و حکمت باطنی در فرهنگ‌های مختلف حفظ کرده است. از مصر باستان تا دوران یونانی-رومی و حتی در دوران اسلامی، داستان‌ها و روایات مرتبط با این خدای اسرارآمیز همچنان زنده مانده و بر فلسفه، عرفان، کیمیاگری و علوم خفیه تأثیر گذاشته است.
بنگاه انتشاراتی فراز
فراز، آیینه‌دار فرهنگ و هنر
برای ارسال مقالات و آثار علمی خود با هدف انتشار در نشریات فراز، خواهشمندیم با آدرس‌های زیر تماس بگیرید.
با ما به تماس شوید:
امیدواریم که از خواندن این مطلب لذت و بهره کافی را برده باشید. خوشحال می‌شویم نظرات و پشنهادات خود را در مورد مطلب فوق در بخش دیدگاه‌ها با ما به‌اشتراک بگذارید.
コメント