زنده‌گی نامه ولتر – فیلسوف و نویسنده فرانسوی
- Baset Orfani
- 4 days ago
- 4 min read
فرانسوا-ماری آروئه، که با نام ادبیِ مشهور خود، ولتر، شناخته می‌شود، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های روشن‌گری قرن هجدهم فرانسه و از تأثیرگذارترین متفکران تاریخ اندیشه‌ی مدرن به شمار می‌رود. ولتر، در بیست‌ویکم نوامبر ۱۶۹۴ میلادی در پاریس زاده شد و در بیست‌وهفتم ماه مه ۱۷۷۸، در هشتادوسه‌سالگی درگذشت. او زندگی‌ای را پشت سر گذاشت که در آن ادبیات، فلسفه، سیاست، و حتی نزاع با کلیسا و سلطنت، همگی با نبوغی خارق‌العاده و شور انتقادیِ بی‌امان آمیخته بودند. نام ولتر نه فقط به‌عنوان نویسنده‌ای باهوش و طنزپرداز درخشان، بلکه به‌مثابه‌ی نمادی از مبارزه با تعصب، جهل، خرافه‌باوری و استبداد در ذهن تاریخ ثبت شده است.
ولتر در خانواده‌ای بورژوا و نسبتاً مرفه زاده شد. پدرش مأمور مالیاتی دولت بود و این پیش‌زمینه‌ی اجتماعی، به او امکان آموزش در نهادهای معتبر را داد. تحصیلات خود را در مدرسه‌ی معروف «لوئی‌لوگران» ادامه داد؛ مدرسه‌ای که توسط کشیشان یسوعی اداره می‌شد و تأثیر ژرفی بر ذهن جستجوگر و پرسش‌گر او نهاد. در همین دوران، ذوق ادبی‌اش شکوفا شد و به‌زودی نشان داد که ذهنی سرکش، حافظه‌ای نیرومند، و زبانی تیز دارد که هیچ‌گونه تعصبی را برنمی‌تابد. با وجود میل پدرش که می‌خواست او وکیلی رسمی باشد، ولتر مسیر مستقلی در پیش گرفت و به ادبیات و فلسفه دل سپرد.
او نخستین بار به سبب نوشته‌های تند و هجوآمیزش علیه اشرافیت و مقام‌های سیاسی، در سال ۱۷۱۷ به زندان باستیل افتاد. این زندان نه نقطه‌ی پایان، که آغازی بود بر مسیر پرفرازونشیب او در عرصه‌ی نقد قدرت. در زندان بود که نمایشنامه‌ی «ادیپ» را نوشت و با نام ولتر به شهرت رسید. این نام مستعار، از آن پس هویت جدید و همیشگی او شد، نمادی از طغیان ذهنی و استقلال فکری. با انتشار آثاری چون نامه‌هایی دربارهٔ انگلستان، که در آن ساختار اجتماعی و آزادی‌های نسبی انگلستان را با نظام خودکامه‌ی فرانسه مقایسه می‌کرد، خشم دولت و کلیسا را برانگیخت و ناگزیر به تبعید رفت.
ولتر در دوران اقامت در انگلستان، با اندیشه‌های جان لاک، نیوتن و دیگر فلاسفه و دانشمندان بریتانیایی آشنا شد. این آشنایی، دیدگاه او را نسبت به علم، دین، و حقوق بشر دگرگون ساخت. او که پیش‌تر نیز با شکاکیت فلسفی آشنایی داشت، اکنون آن را با نگاهی علمی، تجربه‌گرایانه و لیبرال آمیخت و سبک فلسفه‌ورزی خود را بر پایه‌ی عقل، آزادی، تساهل، و مبارزه با جهل استوار کرد.
او بیش از پنجاه نمایشنامه، صدها نامه، مقالات فلسفی بی‌شمار، و آثار داستانی متعدد نوشت. کاندید یا خوش‌باوری، یکی از معروف‌ترین آثارش، داستانی طنزآلود و فلسفی است که در آن خوش‌بینی ساده‌لوحانه‌ی برخی متفکران عصر را به نقد می‌کشد و از رنج، بی‌عدالتی، و پوچیِ جهان پرده برمی‌دارد. ولتر در این اثر، با زبانی ساده اما گزنده، بی‌رحمی انسان‌ها، جنگ‌های پوچ، فساد کلیسا، و بی‌منطقی نهادهای قدرت را با نگاهی تلخ و واقع‌گرایانه روایت می‌کند.
وی همچنین با نوشته‌های سیاسی و فلسفی خود، به‌ویژه با دفاع پرشور از آزادی بیان و عقیده، تأثیر شگرفی بر انقلاب فرانسه و روند سکولاریزاسیون جامعه‌ی اروپایی بر جای گذاشت. جمله‌ی معروفی که به او نسبت داده می‌شود – «با آنچه می‌گویی موافق نیستم، اما حاضرم جانم را بدهم تا بتوانی آن را بگویی» – هرچند ممکن است مستقیماً از او نباشد، اما به‌خوبی روح اندیشه‌ی او را نمایندگی می‌کند.
ولتر با آن‌که خود دیندار نبود، اما مخالف سرسخت بی‌دینی مطلق نیز بود. او مدافع خداباوری عقلانی و انتقادگرِ سرسخت دین سازمان‌یافته و کلیسا بود. در نظر او، دین باید ابزاری برای اخلاق و مدارا باشد، نه توجیهی برای خشونت و جهل. او در آثار گوناگونش، علیه تعصب مذهبی، شکنجه‌های تفتیش عقاید، و اعدام‌های بی‌رحمانه‌ی دینی شورید، و هر جا توانست، از مظلومان در برابر قدرت‌های مذهبی و سیاسی دفاع کرد.
با وجود دشمنی‌اش با کلیسا، در اواخر عمر دوباره اجازه یافت به پاریس بازگردد. در بازگشت پیروزمندانه‌اش، از سوی روشنفکران، نویسندگان، و مردم تحسین شد و همچون یک قهرمان فرهنگی مورد استقبال قرار گرفت. چند ماه پس از بازگشت، درگذشت. کلیسا از دفن او در گورستان‌های رسمی امتناع کرد، اما سال‌ها بعد، در دوران انقلاب فرانسه، پیکرش را با احترام به پانتئون، آرامگاه مشاهیر فرانسه، منتقل کردند.
ولتر نه تنها چهره‌ای ادبی و فلسفی، بلکه یک فعال فرهنگی و سیاسی بود؛ کسی که با قلم خود علیه ظلم و جهل شورید، عقلانیت را در مرکز اندیشه قرار داد، و میراثی از آزاداندیشی و خردگرایی برجای نهاد که تا امروز زنده است. او صدایی بود علیه سکوت تحمیلی، زبانی برای بیان حقیقت در برابر قدرت، و چشمی که جهان را چنان‌که هست دید، نه آن‌گونه که باید باشد. زنده‌گی‌نامه‌ی او، تجلیِ پیروزی اندیشه بر استبداد است.
از ابراز محبت و نظرات خوب شما بسیار سپاسگزاریم!
حضور شما در صفحه ادبی (فراز) به ما انگیزه می‌دهد تا با اشتیاق بیشتری در مسیر رشد و حمایت از ادبیات گام برداریم.
برای حمایت مستمر از فعالیت‌های ادبی فراز، خواهشمندیم صفحه ما را دنبال کنید و به وب‌سایت رسمی‌مان به آدرس www.faraaaz.com
مراجعه کنید تا از آخرین اخبار و خدمات بنگاه انتشاراتی فراز مطلع شوید.
با احترام
بنگاه انتشاراتی فراز
ایمیل: support@faraaz.no
وب‌سایت ما:
コメント