راز بزرگ نویسنده ها – ۹. تونی موریسون

در تاریخ ادبیات جهان، گاه چهره‌هایی پدیدار می‌شوند که نه تنها با نوشته‌هایشان، بلکه با مسیر زندگی‌شان الهام‌بخش نسل‌ها می‌گردند. تونی موریسون یکی از این چهره‌هاست—زنی که در جهانی مردسالار و نژادپرست، نه‌تنها ایستاد، بلکه درخشان درخشید. او نه فقط یک نویسنده‌ی بزرگ بود، بلکه صدای خاموش‌شدگان، بازتاب رنج‌ها و رؤیاهای آمریکاییان آفریقایی‌تبار، و وجدان زخم‌خورده‌ی جامعه‌ی آمریکا بود. رازهای زندگی و موفقیت تونی موریسون، از آن رازهایی است که نه برای پوشاندن، بلکه برای آشکارساختن و الهام‌دادن آفریده شده‌اند. دو وجه درخشان زندگی او، که هم‌زمان شگفت‌انگیز و آموزنده‌اند، بیش از هر چیز دیگر، مسیر او را متمایز می‌سازند: آغاز دیرهنگام اما درخشان نویسندگی‌اش، و فتح قله‌ی نوبل ادبیات به‌عنوان نخستین زن سیاه‌پوست تاریخ.

نخست، باید بدانیم که تونی موریسون تا سن ۳۹ سالگی هیچ رمانی منتشر نکرده بود. در دنیایی که اغلب موفقیت را در جوانی می‌جویند، او الگویی برای صبوری، پشتکار و ایمان به رؤیاهای دیررس شد. در این دوران، او یک مادر تک‌فرزند بود؛ زنی که در دنیای خسته‌کننده و پرزحمت زندگی روزمره، با تمام بارهای عاطفی و اقتصادی‌اش، اما با شور خلاقیت درونی‌اش، به آفرینش روی آورد. شغل اصلی‌اش ویراستاری در انتشارات معتبری چون «رندم هاوس» بود، جایی که به آثار دیگران شکل می‌داد، بی‌آنکه هنوز اثری از خودش در قفسه‌های کتابفروشی‌ها باشد. موریسون شب‌ها و سحرگاهان، در آرامش پس از خواب فرزندش، پشت میزش می‌نشست و واژه‌ها را از جانش بیرون می‌کشید. او برخلاف بسیاری که منتظر شرایط آرمانی برای نوشتن‌اند، نشان داد که نوشتن را باید از دل بی‌قراری‌ها، تنگی‌ها و گاه از دل آشوب‌های عمیق، استخراج کرد.

در سال ۱۹۷۰، نخستین رمانش با عنوان The Bluest Eye (آبی‌ترین چشم‌ها) منتشر شد. داستانی تلخ و شاعرانه از دختری سیاه‌پوست که آرزوی داشتن چشم‌های آبی دارد—نمادی از نفوذ عمیق تبعیض نژادی در روان فردی و اجتماعی. این اثر، آغاز راهی شد که در آن، موریسون نه تنها به بازتاب واقعیت‌های تلخ پرداخت، بلکه با زبانی زیبا، پیچیده، درخشان و آکنده از استعاره و موسیقی، ساختار رمان آمریکایی را دگرگون ساخت.

اما راز دوم، که وجهی تاریخی دارد، زمانی رقم خورد که در سال ۱۹۹۳، تونی موریسون بر بلندای قله‌ی ادبیات جهان ایستاد. او نخستین زن سیاه‌پوستی بود که جایزه‌ی نوبل ادبیات را دریافت کرد. این افتخار، نه تنها موفقیتی شخصی برای او، بلکه لحظه‌ای تاریخی برای زنان، سیاه‌پوستان، و همه‌ی آنانی بود که احساس طرد، فراموشی و بی‌اعتنایی کرده بودند. آکادمی نوبل از او به‌عنوان کسی یاد کرد که "با قدرتی شاعرانه، به جنبه‌ای اساسی از واقعیت آمریکایی زندگی بخشیده است." دریافت نوبل توسط او، تنها یک پاداش نبود، بلکه تأییدیه‌ای بر ارزشی بود که او به زبان، روایت، و به‌ویژه به زندگی زنان سیاه‌پوست در آمریکا بخشیده بود.

موریسون هیچ‌گاه تنها برای نوشتن ننوشته بود. او نوشت تا نجات دهد، تا روشن کند، تا صدایی باشد برای آنانی که قرن‌ها خاموش مانده بودند. او گفت: "اگر داستانی را که می‌خواهی بخوانی پیدا نمی‌کنی، باید خودت آن را بنویسی." و همین کار را کرد—با دلیری و درخشش. آثارش از جمله Beloved (محبوب)، Song of Solomon (ترانه‌ی سلیمان)، و Sula، تبدیل به ستون‌هایی شدند در بنای ادبیات معاصر. آثاری که نه‌تنها داستان می‌گویند، بلکه تاریخ را با زبان هنر بازگو می‌کنند.

تونی موریسون، بیش از آنکه فقط نویسنده باشد، معلمی بود در باب معنا، حافظه، رنج، نژاد، و رهایی. رازهای زندگی‌اش، رازهای موفقیت در سکوت، ایمان در تنهایی، و درخشیدن در میان سایه‌ها بود. او اثبات کرد که هیچ‌گاه برای آغاز دیر نیست و هیچ قله‌ای آن‌قدر دور نیست که نتوان به آن رسید—به‌شرطی که واژه‌ها را دوست بداری، صدایت را بیابی، و حتی در دل تاریکی، بنویسی.

بنگاه انتشاراتی فراز

فراز، آیینه‌دار فرهنگ و هنر!

www.faraaaz.com

نشانی کتابخانه رایگان فراز: www.faraaaz.com/shop

نشانی کتابخانه صوتی فراز: www.faraaaz.com/bookstore

امیدواریم از خواندن این مطلب لذت و بهره کافی را برده باشد.

منتظر نظریات شما در بخش دیدگاه هستیم.